سه‌شنبه ۱۸ آبان ۱۳۹۵ - ۱۰:۱۶

بزرگداشت روز کتاب، کتابخوانی، کتابدار/ گفتگو (۳)

مهری ماهوتی: کتابداران، باغبان اندیشه‌ها هستند

مهری ماهوتی

مهری ماهوتی، نویسنده کتاب‌های کودک و نوجوان: نقش باغبان در باغ درست شبیه کتابدار در کتابخانه است. و اگر کتابدار به حال و روز کتابخانه نرسد، بعید است که کتابخانه‌ها رمقی داشته باشند.

مهری ماهوتی، نویسنده کتاب‌های کودک و نوجوان با بیان این مطلب به اهمیت و نقش مهم یک کتابدار در یک کتابخانه عمومی اشاره کرد و گفت:‌ «آیا باغ بدون باغبان امکان‌پذیر است! نسبت باغ و باغبان، مثل نسبت کتابخانه و کتابدار است. البته این فقط از حیث چیدمان کتاب‌ها در قفسه‌ها نیست، بلکه همان طور که باغبان طراوت را به دار و درخت موجود در باغ می‌دهد، کتابدار نیز می‌تواند همچون طراوتی به کتابخوان‌ها بدهد.» وی در پاسخ به این سؤال که این طراوت به چه صورت در مراجعه‌کنندگان به کتابخانه‌ها ایجاد می‌شود، افزود: «در واقع همانند گل که وقتی آب و خاک مناسب می‌بیند سرحال و بشاش می‌شود یک فردی که قصد مطالعه دارد هم همان حالت را دارد. یعنی هنگامی که پای در کتابخانه می‌گذارد، باید به جهت روحی و ذهنی خوب تغذیه شود. این وظیفه تا حدودی بر گردن کتابدار است. اگر کتابدار با توجه به روحیات مخاطبش کتابی به فراخور درخواست فرد، به او بدهد، در اندیشه و تفکر آن فرد  طراوت و تازگی ایجاد می‌کند و حال اگر این اتفاق فراگیر شود، جامعه سرزنده و سرحال خواهد شد. این طراوت به مراتب ارزشمندتر است نسبت به طراوت گل‌های یک باغ.»

نویسنده کتاب «جنگجویان کوچک» درباره نقش کتابداران در تعیین کیفیت کتاب‌های مختلف در کتابخانه‌ها اظهار کرد: «یک اصل وجود دارد که همه اهالی کتاب و کتابخوانی، بر آن صحه می‌گذارند و آن هم این است که کتابدار در درجه اول یک کتابخوان حرفه‌ای است. لذا بدین خاطر باید گفت اولین مخاطبان ما نویسندگان، جامعه کتابداران هستند. آنها هستند که یک کتاب خوب را شناسایی می‌کنند تا برای کاربران کتابخانه راه را از بیراه مشخص کنند. کتابدارها به واسطه تجربه گرانبهایی که دارند و میزان زیاد مطالعه‌شان، قدرت تشخیص یک کتاب خوب را به دست می‌آورند که این امر در جامعه ما که سرانه مطالعه متاسفانه پایین است، بسیار مهم و ارزشمند است.» این نویسنده حوزه کودک و نوجوان با اشاره به اینکه کتابداران منتقدان خوبی در حوزه کتاب هستند افزود: «زمانی که یک فرد مثل کتابداران، میزان مطالعه قابل قبولی داشته باشد به ویژه در یک حوزه خاص، به مرور زمان همین میزان مطالعه بالا، او را در مقام قیاس قرار می‌دهد. و این قیاس و مقایسه کردن به انتقاد منتهی می‌شود. یعنی با حجم بالایی از مطالعه، آن شخص این توانایی را پیدا کرده است که خوب را از بد و سره را از ناسره تشخیص دهد. بنابراین اینکه یک کتابدار می‌توان یک منتقل کتاب هم باشد، کاملا قابل قبول و منطقی است.»

نویسنده کتاب «جوامع الحکایات ـ قصه‌های شیرین ایرانی» بر ارتباط سرانه مطالعه در کشور با کیفیت کار کتابداران تأکید کرد و گفت: «این ارتباط در درجه اول در رابطه با مقدار مطالعه خود کتابدارهاست. یعنی شاید یک کتابدار چند برابر دیگر افراد جامعه مطالعه کند و این خود میزان سرانه مطالع را افزایش می‌دهد. اما در مرحله بعد، تشویق دیگر افراد به مطالعه است. کتابداران با معرفی کتاب‌های مناسب به قشر علاقه‌مند به عرصه کتاب، می‌تواند آنها را در وادی کتابخوانی نگاه دارد و روز به روز آنها را رشد دهد. پس این موضوع ارتباطی مستقیم با اهمیت کیفیت کار کتابداران دارد.» 

ماهوتی درباره اهمیت تحصیل کتابداران در رشته مرتبط با این حوزه گفت: «حتما تحصیلات دانشگاهی تاثیر به سزایی در بالا بردن سطح کیفیت کار کتابداران دارد، اما نباید به آن اکتفا کرد و قانع شد. به عقیده بنده تحصیلات دانشگاهی لازم است، منتها کافی نیست. این موضوع در تمامی رشته‌ها صادق است. یعنی افراد در آن رشته‌ای که هستند اگر بتوانند به اطلاعات و دانش خود عمق ببخشند، می‌توانند در آن حوزه حرفی برای گفتن داشته باشند و کتابداری هم از این قاعده مستثنی نیست.» این نویسنده شناخته شده حوزه کودک و نوجوان در پاسخ به این سؤال که یک کتابدار خوب چه ویژگی‌هایی دارد گفت: «به نظر من عنصر دیگری که در اخلاق حرفه‌ای کتابدارها حتما باید رعایت شود، روابط عمومی این افراد است. یعنی همین ارتباط گرفتن با کاربران کتابخانه و کمک به آنها که در این عرصه می‌تواند بهره‌وری افراد را در کتابخانه‌های کشور افزایش دهد. ممکن است فردی به کتابخانه بیاید و به هر دلیلی همچون خجالت، امکان سوال از کتابدار را نداشته باشد، در این مواقع است که کتابدار باید با حوصله در پی برقراری ارتباطی موثر با او باشد و او را راهنمایی کند. اگر چه شاید این گونه بحث‌ها کمی آرمانی باشد، اما اگر همین نکات ساده را رعایت کنیم قطعا وضعیت سرانه مطالعه در کشورمان بهتر از اوضاع موجود خواهد شد. امیدوارم با اهمیت دادن به قشر کتابدار بتوانیم کیفیت و کمیت مطالعه در کشور را افزایش دهیم.»